(Nie)Obca kultura. Cykl webinariów

(Nie)Obca kultura to cykl webinariów i wykładów online, który przybliżał kulturę i sztukę Białorusi, Rosji i Ukrainy. W ramach cyklu odbyło się pięć wykładów i trzy spotkania warsztatowe online.

Dwa wykłady poświęcone rosyjskiej sztuce współczesnej poprowadziła Anastazja Kamieńska, znawczyni rosyjskiej sztuki XX-XXI wieków. Jest magistrem kulturoznawstwa, doktorem teorii literatury Uniwersytetu Państwowego w Twerze (Rosja), kuratorką wystaw i projektów kulturalnych (także międzynarodowych), wykładowcą centrum kultury “The Rails” (Twer), Kolegium Komunikacji i Sztuki (Moskwa), “Moscow Exhibition Halls” (Moskwa), organizatorką festiwalu polskich filmów “Wisła” w Rosji, członkini polskiej organizacji pisarskiej “Związek Pisarzy Katolickich”, specjalistką w zakresie sztuki współczesnej i kultury XX wieku.

A mury runą: koniec Związku Radzieckiego a rosyjska sztuka współczesna. W 2020 roku w Galerii Tretiakowskiej odbyła się wystawa nieoficjalnej sztuki rosyjskiej lat 70-80 XX wieku. Wystawa nosiła tytuł “Nie na zawsze”. Czyżby już w latach 70. artyści mieli przeczucie końca Związku Radzieckiego? A może nie tylko przewidzieli koniec, lecz aktywnie go przybliżali? Czym była sztuka w odniesieniu do pierestrojki, końca komunizmu i innych procesów, które zachodziły w Rosji pod koniec XX wieku?

Nowy wspaniały świat: wyzwania XXI wieku w sztuce rosyjskiej. Współczesna Rosja często określana jest mianem “kraju, w którym wszystko staje się sztuką”. Podczas wykładu opowiemy o tym, jak powstał ten postulat i jak ujawnia się on w konkretnych pracach konkretnych artystów: Anatolija Osmołowskiego, Pashy183, Timofieja Radz, Artema Łoskutova, Katrin Nenaszewej, Leny Nikonole, grupy “Dokąd biegną psy” i innych

Trzeci wykład był przybliżył postać Władysława Horodeckiego oraz tło historyczno-społeczne okresu, w którym żył i tworzył. Poprowadziła go Anna Morhachova. Władysław Horodecki to ukraiński i polski architekt, który pozostawił po sobie niezwykle ciekawe zabytki ukraińskiej architektury. Co więcej, to postać z pogranicza trzech światów: ukraińskiego, polskiego i… irańskiego. Dziś jego nazwisko upamiętnia m.in. jedna z głównych ulic stolicy Ukrainy.

Anna Morhachova jest autorką projektu edukacyjnego Polski Zapraszam. Od 2019 roku jest wiceprezesem Stowarzyszenia Kijowskiej Młodzieży Polskiej “Młodzi i Kreatywni”. Jest nauczycielką historii w Polskiej Sobotniej Szkole w Kijowie. Od 2018 roku organizuje wycieczki polskimi śladami w Kijowie.

Kolejne dwa wykłady były poświęcone tradycyjnej kulturze Białorusi. Poprowadziła je Kaciaryna Bychak.

Pierwsze spotkanie było poświęcone tradycyjnej kulturze duchowej Białorusi. Będzie więc o wierze, obrzędach i elementach magicznych. Poznaliśmy główne obrzędy związane z porami roku, powiązania między chrześcijaństwem a wierzeniami rodzimymi, posłuchaliśmy archiwalnych nagrań dawnych pieśni. Drugie spotkanie było podróżą po kulturze materialnej: bogato zdobione stroje, białe jak śnieg ruszniki, tkane kilimy, rzeźbione kufry i słomiane pajączki. Kiedy i jak były wykorzystywane ornamenty, czemu służyły i od czego zależał ich kolor? O tym, a także o tajnikach tradycyjnego tkactwa mogliśmy posłuchać podczas drugiego wykładu.

Kaciaryna Bychak jest doktorantką na Uniwersytecie Szczecińskim (interdyscyplinarne studia z teologii i literaturoznawstwa z ukierunkowaniem na badania nad ludową religijnością w Europie Wschodniej). Regionalistka, edukatorka i menedżerka kultury. Współpracowniczka i realizatorka wielu projektów związanych z kulturą tradycyjną Europy Środkowo-Wschodniej (m.in. cykliczny projekt “Wokół Tradycji” w Ośrodku Teatralnym Kana, festiwal “Pieśni Bagien” – muzyka Polesia Polskiego, Białoruskiego i Ukraińskiego), pomysłodawczyni i realizatorka inicjatyw regionalnych Dom Tańca Szczecin, Szczecińskie Zgromadzenie Śpiewacze, festiwalu „Lipcówka” we wsi Żółwia Błoć/ k. Goleniowa.

Podczas spotkań warsztatowych online można było się nauczyć tworzyć motanki – tradycyjne lalki słowiańskie, oraz kwietne wianki ze sztucznych kwiatów.

Lalki-motanki służyły nie tylko do zabawy. Były cichymi i wiernymi towarzyszkami na każdym etapie życia. Chroniły przed “złym okiem” i zapewniały dobrostan. Ich wykonanie może się różnić w zależności od tego, w jakim celu tworzy motankę. Te warsztaty poprowadziła Alena Yanukovich, która z pasją popularyzuje wiedzę o tej słowiańskiej tradycji (m.in. prowadząc warsztaty w Teatrze Szekspirowskim (podczas Tygodnia Białoruskiego), Muzeum Emigracji w Gdyni, Teatrze w Oknie, Muzeum Narodowych w Gdańsku – oddział etnografii). Sama zainteresowała się motankami dzięki swojej mamie – pracowniczce muzeum na Białorusi. Alena była pomysłodawczynią, organizatorką oraz pełniła rolę tłumaczki podczas ich pierwszych wspólnych warsztatów w Gdańsku, gdzie jej mama była prowadzącą. To te warsztaty, gdzie mama pokazała swoja niesamowitą wiedzę i zaangażowanie, wciągnęły Alenę do magicznego świata słowiańskich lalek.

Kolorowe wianki jako ozdoby do włosów cieszą się niesłabnącą popularnością – są nie tylko dodatkiem do strojów inspirowanych tradycyjnymi strojami słowiańskimi, zakładanych od święta czy na tematyczne imprezy, ale też do romantycznych lub boho stylizacji. Kateryna Yelisieieva poprowadziła warsztaty online o tym, jak wykonać tradycyjny ukraiński wianek ze sztucznych kwiatów i wstążek.

Kateryna Yelisieieva pracowała w szkole podstawowe “Nowy Świat” na Gdańskiej Osowie jako nauczycielka wspomagająca. Organizowała dla dzieci konkursy, kreatywne zabawy, prowadziła zajęcia tematyczne. Obecnie pracuje jako teraupeuta zajęciowy w Warsztatach Terapii Zajęciowej “Szczęśliwa rodzina” im. Św. Faustyny Kowalskiej w Bojanie. Podczas warsztatów z uczestnikami wykorzystuje różne techniki, m.in. decoupage, makrama. Razem z dziećmi wykonuje zabawki z drewna, robi wianķi, stroiki wielkanocne i bożonarodzeniowe, ozdoby do wnętrz i ogrodów. Prowadzi konto na Instagramie Szydlakikasi >>

Organizatorki: Grupa 3D w składzie Olesia Kulakova, Maria Shashorina i Alena Yanukovich.

Projekt został zrealizowany w okresie od marca do maja 2021 roku.