Otwarty IKM to program dla mieszkańców i mieszkanek Gdańska, pełnoletnich osób zajmujących się szeroko pojętą kulturą, a także startujących organizacji pozarządowych, którzy chcą zrealizować ciekawe wydarzenie dla gdańskiej społeczności. To program współorganizacji projektów, który zachęca aktywne osoby z Gdańska i metropolii w tym aktywistki i aktywistów, animatorki i animatorów kultury, organizacje pozarządowe, grupy nieformalne, do realizowania pomysłów wydarzeń kulturalnych ze wsparciem finansowym, merytorycznym i technicznym Instytutu Kultury Miejskiej.
Od początku działalności Instytutu Kultury Miejskiej w dawnej siedzibie na Długim Targu wiele osób zwracało się do nas z różnymi pomysłami działań w przestrzeni IKM.
W 2015 roku postanowiliśmy spisać i ujednolicić dotąd niesformalizowane zasady, a od stycznia 2016 roku ruszyliśmy z programem Otwarty IKM.
Program jasno wyznaczał, jakiego typu działania, w jakich dniach i godzinach można było u nas zrealizować swoje inicjatywy. Od początku zasady tej współpracy są transparentne i, mamy nadzieję, aktywizują nowe osoby chcące realizować z nami swoje pomysły na inicjatywy. Wartością dla organizatorek i organizatorów jest nasze wsparcie merytoryczne. Jako zespół mamy różne kompetencje i doświadczenia, którymi chcemy się dzielić.
Swoje wydarzenia organizowały z nami organizacje pozarządowe, grupy nieformalne, instytucje kultury, artystki/artyści, uczennice/uczniowie (ze wsparciem swoich szkół), muzyczki/muzycy, doświadczone pisarki/pisarze, podróżniczki/podróżnicy, a także osoby indywidualne, w tym cudzoziemki/cudzoziemcy m.in. z Anglii, Niemiec, Turcji, Ukrainy, Białorusi czy Uzbekistanu. Projekty także często otwierały się na potrzeby dla osób z niepełnosprawnościami.
Od 2015 roku w ramach konkursu można było uzyskać wsparcie finansowe do 500 zł brutto na jedno działanie. Nabór był ciągły – można było zgłaszać się z miesiąca na miesiąc. IKM zarówno kiedyś jak i obecnie zapewniał wsparcie nie tylko finansowe, ale również techniczne, merytoryczne oraz oddawał swoją siedzibę w ręce organizatorek i organizatorów wraz z wykorzystaniem zasobów, jakimi dysponuje Instytut Kultury Miejskiej: przestrzenią, mediami (światło, woda, prąd), sprzętem audiowizualnym, poczęstunkiem dla uczestniczek i uczestników (kawa, herbata, woda oraz czasem słodkie i owocowe przekąski). Na dodatkowe zapotrzebowanie, materiały i pokrycie kosztów produkcji można było uzyskać dofinansowanie.
Po spotkaniach fokusowych z byłymi organizatorkami i organizatorami i w odpowiedzi na ich potrzeby rozwoju działań, zdecydowaliśmy się zwiększyć dofinansowanie do 4000 zł brutto na jeden projekt.
W 2019 roku w ramach Otwartego zorganizowaliśmy aż 4 nabory na działania projektowe. Wydarzenia odbywały się w siedzibie IKM przy Długim Targu, ale formuła otworzyła się także na potrzeby tych Organizatorek/Organizatorów, którzy zgłaszali się do nas z propozycjami działań w przestrzeni publicznej.
Pierwsza wakacyjna edycja Otwartego IKM odbyła się 8-9 czerwca 2019 roku na Pl. Kobzdeja w Gdańsku. Letnia edycja programu Otwarty IKM wpisywała się w obchody Święta Wolności i Solidarności w Gdańsku oraz na gdańskich Siedlcach. W ramach programu w dzielnicy odbyły się spotkania i warsztaty z mieszkańcami oraz partycypacyjna diagnoza lokalna, z której powstał raport badawczy. Odbył się też konkurs, w którym wytypowano najciekawsze, autorskie propozycje inicjatyw kulturalnych mieszkańców dzielnicy (realizowane zostały jesienią 2019 roku). Projekt realizowany był ze środków Narodowego Centrum Kultury Dom Kultury+ Inicjatywy lokalne oraz we współpracy Instytutu Kultury Miejskie z Narodowym Centrum Kultury. Powstała też wyjątkowa publikacja: książka opowiadana przez mieszkanki i mieszkańców gdańskiej dzielnicy Siedlce. O tym, jak żyło się na Siedlcach w latach 50-tych, 80-tych, o zmianach jakie tu zaszły oraz o aktualnych sprawach: radościach i niedogodnościach. Opowieści wysłuchała i w żywą narrację o ważnych dla ludzi miejscach i zdarzeniach zebrała dziennikarka Agata Olszewska.
W 2020 roku po raz pierwszy zrealizowaliśmy nową formę działań w związku z wszechobecną sytuacją epidemiologiczną: formułę online. Odbyły się też letnio-jesienne inicjatywy rozszerzone o aspekt planowania kulturowego w Nowym Porcie w ramach pilotażowego projektu ożywiania działań w dzielnicy UrbCultural Planning i Otwarty IKM NOWY PORT.
Z początkiem roku 2021 forma projektów do realizacji w ramach konkursu mogła być dowolna, z naciskiem na możliwość prezentacji online. Można było zgłaszać pomysły na działania takie jak: słuchowiska, podcasty, autorskie filmy, poradnikowe tutoriale, audiobooku, wirtualne warsztaty, projekty fotograficzne czy łączące nowe media i kulturę. IKM zapewniał kanał IKM na YouTube, na Zoomie, konsultacje techniczne przy tworzeniu działań online. Swoje działania można było „nagrać” w siedzibie IKM przy pomocy operatora kamery i sprzętu IKM, jaki i poza siedzibą np. w studio nagrań.
Działania odbyły się też w dzielnicy: od 15 maja do 5 czerwca 2021 w czwartej edycja festiwalu OH! Nowy Port! powstał między innymi dzięki funduszom projektu UrbCultural Planning dofinansowanego z programu Europejskiej Współpracy Terytorialnej – Interreg Baltic Sea Region oraz we współpracy z Instytutem Kultury Miejskiej Otwarty IKM w Nowym Porcie OPEN HOUSE GDAŃSK IV – OH! NOWY PORT. Wychodząc naprzeciw wyzwaniom pandemicznym, program uwzględnił liczne wydarzenia plenerowe, m.in. spacery historyczne oraz architektoniczno-urbanistyczne. Odbyła się także wystawa „Nowy Port. Zdjęcie Miary”, debata „DNA Miejsca”, wystawa „Gosia Trzaskoś. Fotografie” czy prezentacja wizualna i przemarsz z Moniką Zawadzką.
W 2022 roku wystartowała edycja pilotażowa programu Otwarty IKM dla Ukrainy, której nabór skierowaliśmy do obywatelek i obywateli Ukrainy przebywających w Gdańsku i regionie – przede wszystkim do osób, które przyjechały do województwa pomorskiego po 24 lutym 2022. Swoje pomysły zgłaszały głównie kobiety z Ukrainy, które pochodziły z: Reszetyliwka, Charkowa, Kijowa, z obwodu czerkaskiego, Miasto Równe z obwodu rówieńskiego. Formularz zgłoszeniowy był przygotowany w języku polskim, ukraińskim i rosyjskim. Warsztaty prowadzono w języku ukraińskim i były skierowane do mieszkanek i mieszkańców z tego kraju, w szczególności do młodzieży, matek z dziećmi oraz seniorów. Osoby prowadzące komunikowały się w języku polskim, ukraińskim, rosyjskim czy angielskim.
W 2023 roku Projektem Świat na mapie chcieliśmy zainaugurować II edycję Otwartego IKM skierowanego do dzieci i młodzieży z Ukrainy. Projekt Świat na mapie był to cykl wydarzeń realizowanych kreatywną formą edukacji na temat różnych kultur, miejsc na świecie oraz osób, które je zamieszkują. W zajęciach brało udział 64 dzieci i młodych osób w wieku od 4 lat do 18 lat, które uciekając przed wojną przyjechały do Polski z Ukrainy i mieszkały w Domu Wczasów Dziecięcych w Wygoninie.
W 2022 roku zrealizowaliśmy kilkanaście projektów kulturalnych i edukacyjnych, w roku 2023, przy wsparciu Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF), oferta dla dzieci i młodzieży z Polski i Ukrainy poszerzyła się do 32 projektów. Wiosenna edycja programu Otwarty IKM stawiała nie tylko na integrację dzieci z Polski i Ukrainy, ale także dawała szansę osobom dorosłym działającym w obszarze animacji kultury realizowania swoich własnych pomysłów i kontynuowania artystycznej pracy.
Jesienią 2023 roku program dał możliwość korzystania z nowej siedziby Instytutu Kultury Miejskiej znajdującej się w Kunszcie Wodnym przy Targu Rakowym 11 w Gdańsku. Na Długim Targu udostępniliśmy tylko naszą sień, teraz przy Targu Rakowym 11 dysponujemy trzema salami warsztatowymi, miejscami na spotkania czy projekcje filmowe.W jesiennej edycji Otwarty IKM w nurcie less waste w 2023 roku poszukiwane były pomysły, które wykorzystywały niepotrzebne już materiały, a także zachęcały do korzystania z przedmiotów z drugiego obiegu. Priorytetami proponowanych działań były: nadawanie drugiego życia niepotrzebnym przedmiotom, zrównoważona moda i styl życia w duchu idei less waste, kultura naprawiania i współdzielenia oraz zwiększenia zainteresowania nabywaniem i korzystaniem z przedmiotów używanych. Edycja realizowana z wsparciem programów Profikultura – Programu Profilaktyki Uzależnień Cyfrowych oraz Czyste Miasto Gdańsk.